Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Hacı Ali Olçar 12 Ekim Dünya Artrit Günü dolayısıyla bilgilendirmede bulundu.
OSTEOARTRİT
Çoğunlukla OA olarak kısaltılan osteoartrit, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir dejeneratif eklem hastalığıdır. Bazen "aşınma ve yıpranma" artriti olarak anılır, çünkü tipik olarak zamanla, eklemlerdeki kemiklerdeki kıkırdak yavaş yavaş aşındıkça gelişir. Osteoartritle ilgili bazı önemli noktalar şunlardır: Eklem Dejenerasyonu: Osteoartrit öncelikle eklemleri, özellikle de dizler, kalçalar ve omurga gibi ağırlık taşıyan eklemleri etkiler. Ayrıca elleri, ayakları ve diğer eklemleri de etkileyebilir. Zamanla kemiklerin uçlarını kaplayan ve koruyan kıkırdak parçalanır, bu da ağrıya, sertliğe ve eklem hareketliliğinin azalmasına neden olur.
Nedenleri:
Osteoartritin nedenlerini anlamak, hastalığın önlenmesi ve yönetilmesi açısından önemlidir. Risk faktörlerini yönetmek ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek, osteoartrit riskinizi azaltabilir veya semptomları hafifletebilir.
Eklemin kireçlenmesinin ana nedenleri arasında şunlar bulunabilir:
Yaş: Osteoartrit, yaşın ilerlemesiyle daha yaygın hale gelir. Kıkırdak ve eklem dokuları zamanla doğal olarak aşınır ve bu da osteoartrite yol açabilir.
Genetik Faktörler: Aile geçmişi, osteoartrit riskinizi etkileyebilir. Ailenizde osteoartrit öyküsü varsa, bu sizin de risk altında olmanıza neden olabilir.
Aşırı Kullanım: Eklem ve eklem çevresindeki dokuların aşırı kullanımı osteoartritin gelişimini hızlandırabilir. Özellikle aşırı spor yapma veya ağır fiziksel işlerde çalışma gibi durumlar bu riski artırabilir.
Travma: Eklem yaralanmaları veya travmaları, eklem kıkırdağının zarar görmesine ve sonuçta osteoartritin gelişmesine yol açabilir.
Aşırı Kilolu Olma: Fazla kilolu veya obez olmak, eklemlere ekstra yük binmesine neden olabilir ve osteoartrit riskini artırabilir.
Hormonal Değişiklikler: Özellikle menopoz döneminde kadınlarda hormonal değişiklikler eklem sağlığını etkileyebilir ve osteoartrit riskini artırabilir.
Metabolik Faktörler: Yüksek kan şekeri seviyeleri veya metabolik sendrom gibi sağlık sorunları, osteoartrite yol açabilen inflamasyonu artırabilir.
Diğer Sağlık Sorunları: Romatoid artrit gibi diğer romatolojik eklem hastalıkları, eklem kıkırdağına zarar verebilir ve osteoartrit riskini artırabilir.
Genetik Anomaliler: Nadir durumlarda, genetik bozukluklar veya anormal eklem yapıları osteoartrite yol açabilir.
Şikayetler:
Osteoartritin yaygın semptomları arasında ağrı, şişme, hareket açıklığının azalması ve etkilenen eklemde gıcırdama veya çıtırtı hissi yer alır. Semptomlar genellikle zamanla kötüleşir.
Osteoartrit, eklem iltihabı ve hasarı ile karakterize edilen bir eklem rahatsızlığıdır. Osteoartritin belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve şiddeti değişkenlik gösterebilir. Osteoartritin en yaygın belirtileri şunlar olabilir:
Eklem Ağrısı: Osteoartrit en sık eklem ağrısıyla kendini gösterir. Kıkırdak aşındıkça eklem ağrısı, sertlik ve esnekliğin azalmasına neden olabilir. Ağrı genellikle aktiviteden sonra daha kötüdür ve yoğunluğu değişebilir.
Eklem Sertliği: Sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındıktan sonra, eklem sertliği hissi yaşanabilir. Bu durum genellikle birkaç dakika veya saat içinde geçer.
Eklem Şişliği: Osteoartritli eklem genellikle şişer ve bu şişlik eklem bölgesinde hassasiyete neden olabilir.
Hareket Kısıtlılığı: Osteoartrit, eklem hareketlerinin kısıtlanmasına neden olabilir. Özellikle ilerleyen dönemlerde, eklemdeki ağrı ve hasar nedeniyle hareketler zorlaşabilir.
Eklem Sesleri: Etkilenen eklemde çıtırtı veya tıkırtı gibi sesler duyulabilir. Bu sesler eklemdeki kıkırdak hasarından kaynaklanabilir.
İltihap: Osteoartrit, iltihaplı bir hastalık olmasa da, etkilenen eklemde hafif bir iltihap olabilir.
Kas Zayıflığı: Osteoartritin uzun süreli etkileri, etkilenen eklemi çevreleyen kasların zayıflamasına neden olabilir.
İşlev Kaybı: Şiddetli osteoartrit, günlük yaşam aktivitelerini sınırlayabilir ve işlev kaybına neden olabilir.
Teşhis:
Doktorlar, tıbbi öykü, fizik muayene ve X-ışınları veya MRI gibi görüntüleme testlerinin bir kombinasyonu yoluyla osteoartriti teşhis eder. Ayırıcı tanı için kan testleri de yapılabilir.
Osteoartrit (OA) görüntülemesi, bu hastalığın teşhisinde ve izlenmesinde önemli bir rol oynar. Osteoartrit, eklem kıkırdağının bozulması ve eklemde ağrı, sertlik ve fonksiyon kaybına neden olan bir hastalıktır. OA teşhisi koymak veya ilerlemesini izlemek için kullanılan yaygın görüntüleme yöntemleri şunlar olabilir:
Röntgen: Röntgen görüntüleri, OA'nın teşhisinde ve ilerlemesini izlemekte yaygın olarak kullanılır. Röntgenler, eklemdeki kıkırdak kaybı, kemik çıkıntıları (osteofitler), kemik incelmesi ve eklem boşluğundaki değişiklikleri gösterir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): MRI, eklem yapısının daha ayrıntılı bir görüntüsünü sağlar. Özellikle OA'nın erken evrelerini ve yumuşak dokuları, kıkırdak ve bağları daha iyi göstermek için kullanılır. MRI, eklem içi sıvı birikimi, iltihap ve diğer komplikasyonları da değerlendirebilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): BT Özellikle eklem osteofitlerini veya kemik lezyonlarını değerlendirmek için kullanışlıdır.
Ultrasonografi: Ultrasonografi, eklem içi sıvı birikimi veya tendon lezyonları gibi yumuşak doku problemlerini değerlendirmek için kullanılabilir. Bu yöntem, eklemlerin gerçek zamanlı görüntülerini sağlar.
Teknetyum Kemik Taraması: Bu tarama, osteoartrit gibi eklem hastalıklarının teşhisinde, ayırıcı tanıda veya kemik enfeksiyonlarını saptamak için kullanılabilir. Radyoaktif bir madde enjekte edilir ve bu madde, vücudun farklı bölgelerindeki kemik aktivitesini gösteren görüntüler elde etmek için kullanılır.
OA teşhisi ve izlenmesi için hangi görüntüleme yöntemlerinin kullanılacağı, semptomlarınıza, hastalığın hangi eklemleri etkilediğine ve doktorunuzun önerilerine bağlı olarak değişebilir. Hastalığın ciddiyeti ve tedavi planı da bu görüntüleme sonuçlarına dayanabilir. Bu nedenle, OA teşhisi için uygun görüntüleme yöntemlerini belirlemek için fizik muayene önemlidir.
Tedavi:
Osteoartriti tedavi etmek için doktor tavsiyeleri ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi almanız önemlidir. Unutmayın ki her hasta farklıdır ve tedavi planı kişiselleştirilmelidir.
Osteoartritin şiddeti ve belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Tedavi seçenekleri ağrıyı azaltmaya, hareketi iyileştirmeye ve hastanın yaşam kalitesini artırmaya yöneliktir. Bu tedaviler arasında fizik tedavi, ilaçlar, egzersiz programları, kilo yönetimi ve gerektiğinde cerrahi müdahale bulunabilir. Osteoartriti olan kişiler, bir sağlık profesyoneli tarafından değerlendirilmeli ve uygun tedavi planı oluşturulmalıdır.
Osteoartritin tedavisi olmasa da, çeşitli tedaviler semptomların yönetilmesine ve eklem fonksiyonunun iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Bunlar ağrı kesici ilaçları, fizik tedaviyi, yaşam tarzı değişikliklerini (kilo yönetimi ve egzersiz gibi), yardımcı cihazları ve bazı durumlarda eklem protezi gibi cerrahi prosedürleri içerir.
Önleme: Osteoartrit önleme stratejileri, sağlıklı bir kiloyu korumayı, fiziksel olarak aktif kalmayı, eklem yaralanmalarından kaçınmayı ve diyabet ve gut gibi osteoartrite katkıda bulunabilecek koşulları yönetmeyi içerir.
Osteoartrit tedavisi için yaygın olarak kullanılan yöntemler:
İlaçlar:
- Ağrı yönetimi için ağrı kesiciler (analjezikler) veya anti-enflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
- Doktorunuzun önerdiği şekilde reçete edilen ilaçlar, eklem iltihabını azaltmaya yardımcı olabilir.
Fizik Tedavi:
- Fizyoterapist, eklem hareketliliğini artırmak ve güçlendirmek için egzersiz programları önerir.
- Ultrason, elektrik stimülasyonu ve sıcak-soğuk tedaviler gibi fizik tedavi yöntemleri kullanılabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- a. Kilo kontrolü: Fazla kilo, eklem ağrılarını artırabilir. Sağlıklı bir kiloyu korumak, eklem sağlığını iyileştirebilir.
- b. Egzersiz: Düzenli olarak düşük etkili aerobik egzersizler ve direnç eğitimi yapmak, eklem sağlığını destekleyebilir.
- c. İyi beslenme: Eklemler için gerekli olan besin maddelerini almak önemlidir. Omega-3 yağ asitleri ve antioksidanlar gibi besinler eklem sağlığına katkıda bulunabilir.
- Destekleyici Cihazlar:
- a. Özel tasarlanmış ayakkabılar, dizlikler veya bastonlar gibi cihazlar eklem desteği sağlayabilir.
- Enjeksiyonlar:
- a. Steroid enjeksiyonları: Doktorlar eklem ağrısını hafifletmek için bazen kortikosteroid enjeksiyonları kullanabilirler.
- b. Hyaluronan enjeksiyonları: Bazı hastalara eklem sıvısını artırmak ve yastık etkisini artırmak için hyaluronan enjeksiyonları yapılabilir.
- Cerrahi Müdahale:
- a. İlaçlar ve diğer tedaviler işe yaramazsa, ciddi osteoartrit vakalarında cerrahi seçenekler değerlendirilebilir. Bunlar arasında eklem protezi (örneğin, diz protezi veya kalça protezi) yerleştirilmesi bulunur.
- Osteoartritin tedavisi, hastanın semptomlarına ve hastalığın ilerlemesine bağlı olarak değişebilir. Tedavi planınızı bir sağlık profesyoneli ile görüşerek belirlemek önemlidir. Özellikle osteoartritin şiddetli olduğu durumlarda, bir uzmanın rehberliği altında tedavi almak en iyisi olacaktır.
Farkındalık oluşturma adına yapmış olduğu bilgilendirmeden dolayı Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Hacı Ali Olçar’a teşekkür eder, hastalarımıza sağlıklı günler dileriz.