Kalbin kasılmasıyla pompalanan kanın atardamar duvarında yaptığı basınca kan basıncı veya tansiyon denir. Kan basıncı sistolik (büyük tansiyon) ve diyastolik (küçük tansiyon) olarak iki değerden oluşur ve sağlıklı bir bireyde kan basıncı 120/80 mmHg’dir. Kan basıncının 140/90 mmHg ve üzerinde olması hipertansiyon olarak tanımlanır.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre yapılan hipertansiyon tanımı ise antihipertansif ilaç kullanmayanlarda sistolik kan basıncının 140 mmHg veya üzerinde ve diastolik kan basıncının 90 mmHg veya üzerinde olmasıdır.
Hipertansiyon belirtileri; baş dönmesi, baş ağrısı, kalp ağrısı, kulak çınlaması, nefes darlığı, çift veya bulanık görme, burun kanamaları, düzensiz kalp atışları olmasına rağmen çoğu zaman belirti vermez. Hipertansiyon yetişkinlerde görüldüğü gibi çocuklarda da görülebilir. Bu sebeple belirti olmasa bile yetişkinlerin düzenli olarak tansiyon ölçtürmeleri gerekebilir. Bunun yanı sıra 3 yaşından sonra çocukların muayenelerinde tansiyonları ölçülmelidir.
Kalıtım, cinsiyet, diyabet, obezite, sigara ve alkol kullanımı, stres, yetersiz fiziksel aktivite, aşırı tuz kullanımı, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve yaşlılıktır hipertansiyonun nedenleri arasındadır. Bazen bir hastalığa bağlı olarak görüldüğü gibi gebelikte de hipertansiyon görülebilir.
Yüksek kan basıncı kontrol altına alınmazsa inme, kalp krizi, kalp hastalığı, böbrek yetmezliği, bilinç bozukluğu, körlük ve damarlarda anevrizma oluşmasına neden olmaktadır.
Hipertansiyon Türkiye ve tüm dünyada, ölümlerde en başta gelen risk etmenidir ve yılda 9.4 milyon insanın ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir. Dünyada yetişkinlerin 2000 yılında dörtte birinin hipertansiyon olduğu ve bu oranın 2025 yılında %29’a çıkacağı tahmin edilmektedir.
Hipertansiyon ve buna bağlı gelişen hastalıklar önlenebilir hastalıklardır. Bu sebeple halkı korunma, tanı ve tedavi konusunda bilgilendirmek amacıyla her yıl 17 Mayıs, Dünya Hipertansiyon Günü olarak kutlanmaktadır.
Hastalığın tedavisi için hekimin verdiği ilaçlar mutlaka kullanılmalı ve sağlıklı bir yaşam biçimi sürdürülmelidir.
Sağlıklı bir yaşam şekli için:
- Obezite’den kaçınılmalı, vücut ağırlığı denetimi sağlanmalıdır.
- Haftada 3-5 gün hafif-orta tempoda 30 dakika egzersiz (yürüme) yapılmalıdır.
- Sigara ve alkolden uzak durulmalıdır.
- Daha çok beyaz et, kırmızı eti ise yağsız tercih edilmelidir.
- Haftada 2 kez balık tüketilmelidir.
- Meyveleri ve sebzeleri meysiminde tüketiniz. Günde en az 5 porsiyon sebze-meyve tüketiniz.
- Basit şeker tüketimi azaltılıp kompleks karbonhidrat tüketimi arttırılmalıdır.
- Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmekleri tercih edilmelidir ve haftada 1-2 defa kurubaklagil tükelmelidir.
- Yemeklerde Ayçiçek ya da zeytinyağı kullanınız. Margarin, tereyağ, iç ya ve kuyruk yağ gibi doymuş yaşlardan uzak durunuz.
- Kızartmalardan uzak durunuz. Haşlama, ızgara ya da fırında pişirme tüketiniz.
- Gazlı içeceklerden uzak durunuz.
Diyetisyen
Meryem Gözde Bulat
16.05.2024