Kanser Sosyal, psikolojik ve ekonomik yönleri de olan, hastayı ve hasta yakınlarını etkileyen çok yönlü ve ciddi bir hastalıktır. Kanser, vücudun herhangi organ ya da dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ve büyümesi sonucu ortaya çıkan bir hastalık tablosudur. Bu anormal hücre çoğalması her dokuda, her organda görülebilir. Tedavi edilmezse vücudun bütün bölümlerine yayılabilir. Hasta eğer bu döneme ilerlerse hastanın kanserden kurtulma şansı oldukça azalacaktır. Bu nedenle kanserde erken teşhis çok önemlidir.
Kanser birçok faktörün bir arada etkileşimiyle oluşur. Genetik rol kadar çevresel faktörler ve yaşam tarzı da kanser oluşumuna katkıda bulunmaktadır. Yaygın görülen birçok kanser türünün en az üçte biri daha sağlıklı bir beslenme biçiminin seçilmesi, tütün ürünlerinden uzak durulması, fiziksel aktivitenin artırılması, alkol kullanımının azaltılması ultraviyole radyasyondan korunma, mesleksel ve çevresel maruziyetlerin önüne geçilmesi ile önlenebilmektedir.
Kanser hastalığı için risk faktörleri şu şekildedir:
- Sigara ve dumansız tütün ürünlerini de içeren tütün kullanımı
- Fazla kilolu veya obez olma
- Düşük meyve ve sebze alımını içeren sağlıksız beslenme
- Fiziksel aktivite eksikliği
- Alkol kullanımı
- Cinsel yolla bulaşan Human Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu
- Hepatit veya diğer kanserojen enfeksiyonlara maruziyet
- İyonlaştırıcı ve ultraviyole radyasyon maruziyeti
- Kentsel hava kirliliği
- Katı yakıt kullanımından kaynaklanan iç mekân dumanı
Eğer aşağıdaki belirtilerden bir ve/veya daha fazlası sizde varsa kanser olma riskine karşı mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir.
- Tuvalet alışkanlıklarında oluşan değişiklikler
- Uzun süren, iyileşmeyen yaralar
- Beklenmeyen kanama ve akıntılar
- Meme veya başka organlarda elle hissedilen şişkinlikler
- Yutma güçlüğü veya hazımsızlık
- Nedeni bilinmeyen kilo kaybı
- Siğil ve benlerde belirgin değişiklik
- Uzun süren ses kısıklığı ve öksürük
- Sebebi bilinmeyen ateş, ağrı
- Geçmeyen halsizlik hali
Özellikle ailenizde kanser olması riski yükselten bir neden olduğu için kanserden korunmak için yaş ve cinsiyete göre uygun taramalar yaptırmak gerekir. Bunun için ülkemizde başvuracağınız sağlık merkezleri bulunmaktadır, bunlar:
- Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM)
- Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM)
- Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)’dir.
Ülkemizde Kanser Tarama programı dahilinde yapılan tetkikler şu şekildedir:
Meme kanseri taraması; 40-69 yaş arasındaki kadınlara yılda bir kez klinik meme muayenesi yapılmakta, 2 yılda bir mamografi çekilmektedir.
Rahim ağzı kanseri taraması; 30- 65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir HPV-DNA ve smear testi ile yapılmaktadır.
Kalın bağırsak kanseri taraması; 50-70 yaş arasındaki kadın ve erkeklere 2 yılda bir Gaitada Gizli Kan Testi (GGK) yapılmakta, 10 yıl da birde kolonoskopi önerilmektedir.
Unutmayalım ki kanser kader değildir, sağlığımız konusunda vücudumuzun verdiği sinyallere duyarlı olup kontrollerimiz yaptırısak kanserden korunmak mümkün olacaktır.
Farkındalık oluşturma adına yapmış olduğu bilgilendirmeden dolayı İç Hastalıkları Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Hafize KIZILKAYA'ya teşekkür eder, sağlıklı günler dileriz.